Door een toegenomen kennis over PFOS en PFAS, worden er steeds meer onderzoeken uitgevoerd naar de vervuiling van de omgeving van sites waar PFOS werd geproduceerd of gebruikt.
UAntwerpen voerde een onderzoek naar de concentratie van PFOS in het slib en het riet afkomstig uit natuurgebied Blokkersdijk, dat vlak naast de site van 3M in Zwijndrecht is gelegen. Dit gebied is eigendom van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en het natuurbeheer wordt uitgevoerd door Natuurpunt.
De beheerders geven te kennen dat riet van Blokkersdijk moet worden gemaaid in functie van de beheerdoelstellingen. Door het riet te maaien, verhinderen zij dat er andere kruiden groeien en opslag van bomen kan plaatsvinden. Op die manier vervult het natuurgebied zijn aantrekkingspool voor bepaalde vogelsoorten, zoals rietvogels.
In de afgelopen jaren werd het gemaaide riet gecomposteerd en vervolgens bijvoorbeeld als grondstof voor bemesting van tuinen gebruikt. De verhoogde concentraties zouden niet meer toelaten om de beheerresten van riet te composteren.
Door de verhoogde aandacht voor de problematieken van PFOS en PFAS in Vlaanderen kan worden verwacht dat er nog gevallen zullen opduiken van afval dat te hoge concentraties PFOS bevat, en waarvoor een oplossing moet worden gevonden.
Vlaams volksvertegenwoordiger Stijn De Roo (CD&V) ondervroeg bevoegd minister Zuhal Demir (N-VA) over deze problematiek:
1/ Is de minister op de hoogte van de problematiek in Blokkersdijk? Welke waarden voor PFOS en/of PFAS werden gemeten in het riet en het slib?
Natuur en Bos werd door Natuurpunt Waasland vzw op de hoogte gesteld van gemeten waarden (staalname eind september- begin oktober 2021). Analyse werd door Natuurpunt vzw uitbesteed aan de Universiteit Antwerpen. Het gaat om analyses van stalen van organisch materiaal (blad en stengel riet) en de bodem (bovenste 0-5 cm) van de westelijke zijde van de grote waterpartij in Blokkersdijk.
Om te vermijden onjuiste uitspraken te doen over de concentraties per stof werden de gemeten waarden hieronder vermeld.

2/ Op welke locatie of locaties werd het gemaaide riet in de afgelopen jaren gecomposteerd? Worden er maatregelen genomen op deze locatie of locaties?
Het maaien en verwijderen van riet gebeurde via aannemers. Natuurpunt Waasland vzw geeft aan niet op de hoogte te zijn van locaties waar deze beheerresten werden verwerkt.
Sinds voorjaar 2021 werden er geen beheerresten uit Blokkersdijk verwijderd. De beheerresten worden tijdelijk opgeslagen op tijdelijke opslaglocaties binnen de gebieden.
3/ In welke oplossing voorziet de minister voor de specifieke problematiek van het PFOS-riet in Blokkersdijk?
Analyseresultaten van PFAS in beheerresten worden momenteel afgetoetst aan de toetsingswaarden voor vrij gebruik als bodem. Deze bedragen voor PFOS 3 µg/kg DS, PFOA 3 µg/kg DS en de overige kwantificeerbare PFAS verbindingen 8 µg/kg DS.
Wanneer de concentraties in de beheerresten één van deze toetsingswaarden overschrijdt, adviseert de OVAM om deze niet af te voeren naar compostering. De enige andere optie bij afvoer is verbranding in een daartoe vergunde verbrandingsinstallatie.
Stijn De Roo: “Het is vanzelfsprekend dat beheerresten met té hoge toetsingswaarden PFOS en PFAS niet meer mogen gebruikt worden als compostering maar verwezen worden naar een daartoe vergunde verbrandingsinstallatie.
Ondertussen is gebleken hoe schadelijk PFAS is voor de volksgezondheid. Als beheerresten met te hoge toetsingswaarden zouden gecomposteerd worden, komen ze in de voedselketen terecht waar ze opnieuw schade kunnen toebrengen aan de volksgezondheid. Alles moet in het werk gesteld worden om dit te vermijden en om ervoor te zorgen dat de vervuiler deze extra kosten zal betalen.
Ik volg dit verder op de in de onderzoekscommissie PFAS-PFOS van het Vlaams parlement.”