Inzet tijdelijke camera's en vuurwerkverbod tijdens oudejaarsnacht

Tijdens de zitting van 18/12/2023 verleende de gemeenteraad toestemming aan de Politiezone Gent voor de zichtbare inzet van tijdelijke vaste en mobiele camera's tijdens oudejaarsnacht, onder meer op het Wittekaproenenplein, Edmond van Beverenplein en het Ledebergplein en binnen een perimeter van het politiecommissariaat op het Rerum Novarumplein. 

Deze camera's hadden tot doel de publieksstromen te observeren, misdrijven vast te stellen en de daders ervan op te sporen, verloren gelopen kinderen op te sporen, en alle gebeurtenissen die een gevaar of risico inhouden voor de openbare orde en veiligheid snel te detecteren en er gevat op te reageren.

Op 29 december 2023 kondigde Oost-Vlaams gouverneur Carina Van Cauter een verbod af voor het particulier afsteken van vuurwerk vanaf 29 december 2023 tot 2 januari 2024. Ook het in bezit zijn van vuurwerk op het openbaar domein was in deze periode niet toegelaten. Aanleiding hiervoor waren de door het KMI voorspelde windstoten.

Fractievoorzitter Stijn De Roo stelde hierover volgende vragen op de gemeenteraadscommissie van 22 januari:

1. Hoe evalueert de burgemeester de inzet van de tijdelijke vaste camera's en mobiele camera's tijdens oudejaarsnacht?
2. Hoe werd het vuurwerkverbod van de gouverneur opgevolgd binnen Politiezone Gent? Welke acties werden ondernomen?
3. Konden de tijdelijke camera's ingezet worden als instrument voor het handhaven van het vuurwerkverbod?

Burgemeester De Clercq antwoordde:

"Ondanks het verbod werd opnieuw heel wat vuurwerk afgeschoten. Dat daarbij vernielingen gebeurden, valt absoluut af te keuren. Maar grote incidenten bleven uit en, niet onbelangrijk, in onze stad werd er geen geweld tegenover brandweer of hulpdiensten gebruikt.  

Volgens politie en hulpverleningsdiensten is dit mede dankzij ons plan van aanpak, waarbij we hard hebben ingezet op preventie, de grote aanwezigheid van politie op het terrein en de goede operationele samenwerking tussen de verschillende hulpdiensten.  

Net zoals bij andere fenomenen, hebben we als stad een integraal actieplan rond vuurwerk en bommetjes opgezet. Preventie, repressie en herstel gaan hierbij hand in hand. 

De inzet van camera’s moet dan ook gezien worden als één van de tools die we gebruiken om het illegaal afsteken van vuurwerk aan te pakken.  

Dit jaar kreeg het preventieve spoor vorm samen met de jongeren uit de buurt. De sleutel in deze campagne was de film ‘Verknal het niet’. Hierin spreken jongeren en professionals zich uit over de gevaren van het vuurwerk en bommetjes, voor jezelf en voor de buurt. Deze film was aanleiding tot gesprek in verschillende jeugdwerkingen over de stad heen, waardoor we heel wat jongeren konden sensibiliseren.  

Tijdens 10 vormingen werden ongeveer 350 jongeren rechtstreeks bereikt. De volledige versie van de film werd bijna 1.000 keer (nvdr 969 keer exact) bekeken op YouTube in 1 maand tijd. De korte fragmenten werden 300 keer bekeken op diverse sociale media.  

Tot slot organiseerden we op plekken waar jongeren komen, acties die ons doelpubliek informeren rond de gevaren van vuurwerk en de daarbij horende wetgeving. Deze acties bleken een groot bereik te hebben op sociale media en lieten echt indruk na bij de jongeren. 

In 2024 plannen we dezelfde acties op scholen om nog meer jongeren bewust te maken van de impact van vuurwerk. 

Op één van de filmpjes is trouwens te zien je dat je om de kick van een paar seconden je je hand kwijt bent voor het leven. Dit wordt dus ook getoond. Dit heeft gelukkig een aantal mensen tot nadenken gestemd. 

Het is en blijft met preventieve acties zeer moeilijk om de directe impact te meten. Fenomenen zijn immers gevoelig aan veel meer dan de lokale context alleen, vuurwerk en bommetjes zijn heel gemakkelijk te verkrijgen via het online verkoopcircuit. Met één klik op de knop kan je allerhande vormen van vuurwerk aankopen via internet, die dan netjes bij je thuis geleverd worden. Dit maakt het té gemakkelijk voor jongeren om toegang te krijgen tot vuurwerk.  

Ik ben daarom al langer vragende partij om dit bovenlokaal te bekijken. 

Naast heel wat preventie acties, bouwen we ook aan een netwerk van bondgenoten om de vinger aan de pols te houden. Zowel bij het sensibiliseren van jongeren en ouders, maar ook om snel signalen en bezorgdheden op te pikken. Via dat netwerk kregen we heel wat info door rond illegaal verkoop van vuurwerk. Deze signalen werden telkens aan de politie gemeld. Maar ook zij blijven vragende partij naar een strenge federale aanpak en controle rond de verkoop.

Onze politie was sterk aanwezig op het terrein en werd hierin ondersteund door, u heeft ze geciteerd collega De Roo, tijdelijke vaste camera’s op strategische locaties. Ter informatie, op deze commissie staat, naast de locaties die reeds in de gemeenteraad van december waren goedgekeurd, ook nog een bekrachtiging van het gebruik van een extra tijdelijke vaste camera voor de omgeving van de Meulesteedsesteenweg. 

De beelden van al deze tijdelijke vaste camera’s werden live bekeken in de commandopost die van daar uit ploegen op het terrein konden aansturen ter voorkoming van het verstoren van de openbare orde.  

De camera’s werden gebruikt als instrument om het vuurwerkverbod te handhaven. Wanneer op de beelden van de tijdelijk vaste camera’s gebruik van vuurwerk zichtbaar was, werden er in de mate van het mogelijke zo snel mogelijk ploegen van onze politie in die richting gestuurd om het vuurwerkverbod te handhaven. Daarbij werd telkens een afweging gemaakt met betrekking tot de opportuniteit van de politie inzet. De incidenten of meldingen waarbij er sprake was van effectieve of dreigende verstoring van de materiële openbare orde werden met voorrang behandeld. De politie concludeert dat ze dankzij de camera’s snel, proportioneel en gepast konden tussenkomen.  

Daarnaast worden de camerabeelden grondig geanalyseerd om daders of mededaders van vernielingen op het openbaar domein te identificeren. De camerabeelden, collega’s, maken deel uit van een opsporingsonderzoek en vallen onder het geheim van het onderzoek.  

Via sociale media zijn er berichten opgepikt door de politie, een deel van deze berichten zijn aanleiding geweest voor verder onderzoek of een huisbezoek. Wat een heel goede methode is vind ik persoonlijk. 

Voorafgaandelijk aan oudejaarsnacht zijn er door het bemiddelingsteam van de politie 13 huisbezoeken uitgevoerd bij minderjarigen. Deze huisbezoeken zijn georganiseerd op basis van de beschikbare informatie van 2022 en berichten op sociale media. Er zijn door de politie 21 processen-verbaal opgesteld inzake illegale verkoop van vuurwerk via sociale media.  

Tijdens de volledige periode van het provinciaal vuurwerkverbod hadden alle politieploegen aandacht voor inbreuken daarop. Daartoe werden ook intern operationele richtlijnen verspreid. Specifiek tijdens oudejaarsnacht kon door het schrappen van het vuurwerk extra politiecapaciteit ingezet worden voor opvolging van het verbod in de binnenstad. 

Bij vaststellingen van inbreuken die met zekerheid konden toegewezen worden aan een geïdentificeerde overtreder, volgde een proces-verbaal. Aangetroffen vuurwerk werd in beslag genomen. Er werd zowel geverbaliseerd op bezit als op het gebruik van vuurwerk. 

Binnen de geldende periode van het gouverneursbesluit (29/12/23 tot en met 01/01/24) werden door politiezone Gent in totaal 30 processen-verbaal in het kader van vuurwerkinbreuken opgesteld: 

* 4 daarvan in het kader van inbreuken vastgesteld voorafgaand aan oudejaarsavond;

* tijdens de nacht van oud naar nieuw (31/12/23 om 18u00 tot 01/01/24 om 06u00) waren dat 8 GAS-PV’s en 18 klassieke processen-verbaal inzake vuurwerk. 

Tussen 31/12 18:00 uur en 01/01 06:00 uur zijn er 24 personen bestuurlijk gearresteerd ter voorkoming van een misdrijf of verstoring van de openbare orde in het kader van oudejaarsnacht.  

Net zoals vorig jaar heb ik ervoor gekozen om geen preventieve huisarresten te bevelen. We hebben daar trouwens al eens rond stil gestaan. Vorig jaar gaf ik u in mijn antwoord op een soortgelijke vraag mee dat er op juridisch vlak een dunne lijn wordt bewandeld. Daarom moeten we als stadsbestuur telkens opnieuw een afweging maken van de beginselen van behoorlijk bestuur waarbij de opportuniteit, de subsidiariteit en de proportionaliteit van bestuurlijke maatregelen in de schaal worden gelegd.  

De politie en de Juridische Dienst waren in deze specifieke case van oordeel dat een huisarrest als preventieve bestuurlijke maatregel niet proportioneel was, dat de effectiviteit van de maatregel niet kon verzekerd worden, en de handhaving van dergelijke maatregel bijkomende politiecapaciteit vraagt die de politie liever anders inzette. De korpschef was dus geen vragende partij om het huisarrest door te voeren en beklemtoonde opnieuw dat er omzichtig moet worden omgegaan met vrijheidsbeperkende maatregelen.  

Ieder jaar, collega’s, wordt de aanpak en inzet voor en tijdens Nieuwjaarsnacht geëvalueerd en eventueel bijgestuurd, zowel bij de stadsdiensten als bij de hulpdiensten zodat we een zo veilig mogelijke omgeving creëren in Gent om de overgang van oud naar nieuw te vieren."

Stijn De Roo: "Ondanks het vuurwerkverbod werden tijdens oudejaarsnacht heel wat vuurpijlen afgestoken. De politie heeft kordaat opgetreden en het signaal gegeven dat dit niet aanvaard kan worden. Er werden een tijdelijke camera’s ingezet, een aantal huisbezoeken gedaan, meldingen via telefoon en sociale media werden goed opgevolgd en patrouilles werden herverdeeld. In de toekomst kunnen we nog meer inzetten op het preventieve luik om te sensibiliseren rond de gevaren van vuurwerk."

Je kan je volledige tussenkomst (her)bekijken via deze link.