De coronacrisis stelt ons voor een momentum om doorbraken te versnellen en Vlaanderen op verschillende domeinen verder naar een sterke concurrentiële positie te duwen. Het domein van het toponderzoek is daar één van binnen Vlaanderen als kennisregio. Dit onderzoek legt de basis voor innovatie en nieuwe toepassingen en garandeert het stimuleren van competitiviteit van ondernemingen.
Eind 2021 heeft de Vlaamse regering overeenkomsten met zes top-onderzoeksinstellingen afgesloten om hun kennis verder uit te breiden en hun internationale positie te versterken. Het gaat over IMEC (Interuniversitair Micro-elektronicacentrum), het VLIZ (Vlaams Instituut voor de Zee), VIB (Vlaams Instituut voor Biotechnologie), de KMDA (Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen), het Orpheus Instituut en het ITG (Instituut voor Tropische Geneeskunde). Hiermee worden hun werkingsmiddelen, gekoppeld aan wetenschappelijke en valorisatiedoelstellingen, vastgelegd voor de komende vijf jaar. In 2022 gaat het over ruim 33 miljoen euro extra middelen. Bij de meeste instellingen liep hun vijfjarig convenant af en gaat het over een vervolgfinanciering.
Op de vragen hierover van Vlaams volksvertegenwoordiger Stijn De Roo (CD&V) antwoordde bevoegd minister Hilde Crevits (CD&V) dat de convenanten afgesloten worden met excellente onderzoeksinstellingen. Verscheidene van de doelstellingen in de vernieuwde convenanten sluiten dan ook goed aan bij de aanbevelingen van het economisch relancecomité rond drie economische innovatieassen digitale economie, duurzame economie en zorgeconomie. Ze zijn ook in lijn met de aanbeveling 5 “innovatie stimuleren door in te zetten op fundamenteel onderzoek” en aanbeveling 6 “bijdragen aan systeemdenken” van het relancecomité. Bovendien moeten de instellingen internationaal blijven samenwerken en zullen ze maximaal gebruik maken van Europese instrumenten om zo aan de top te blijven. In de convenanten wordt bijvoorbeeld over dit laatste punt een key performance indicator (KPI) opgenomen waarbij men een bepaalde hoeveelheid aan externe middelen moet genereren, onder andere uit Europese instrumenten, als hefboom voor de Vlaamse investeringen.
Imec is één van de sterkste Vlaamse onderzoeksinstellingen, met ook een grote internationale bekendheid. Imec speelt een rol in de doelstellingen rond digitalisering, maar ook in duurzame energie en zorg en gezondheid. De recente covidademtest werd daar ontwikkeld. Imec speelt tevens een belangrijke rol in het kader van de European Chips Act.
VIB is ook één van onze sterke troeven met internationale naam en faam. VIB doet onderzoek in de biotechsector, zowel voor gezondheidstoepassingen – bijvoorbeeld het antiviraal middel tegen covid van spin-off ExeVir – als voor de voedingssector – zoals spin-off Biotalys die werkt aan duurzame en biologische gewasbescherming. VIB zal in het nieuwe convenant nog meer inzetten op artificiële intelligentie en big data approach in het biotechnologisch onderzoek om zo sneller doorbraken en impact te genereren.
Met het VLIZ wordt nog meer ingezet op de uitbouw van De Blauwe Cluster en de blauwe economie. Het VLIZ speelt een onmiskenbare rol om de expertise rond het mariene onderzoek, en dus zo Vlaanderen, op de internationale kaart te zetten. Hun expertise wordt ook gebruikt om de speerpuntcluster blauwe economie te versterken via duurzame samenwerkingen en toepassingen.
Bij het Orpheus Instituut zullen de extra middelen worden aangewend voor de verdere digitalisering en ontsluiting van de recent aangekochte Ton Koopman-collectie, een unieke topcollectie met studiemateriaal voor artistiek wetenschappelijk onderzoek in de muziek.
Onder het nieuwe convenant met de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen wordt meer nadruk gelegd op de maatschappelijke impact van het onderzoek en de biodiversiteit.
Tot slot zal het Instituut voor Tropische Geneeskunde zijn expertise op het gebied van de voorbereiding op pandemieën sterk uitbreiden.
Globaal gezien tonen de evaluaties aan dat het hier gaat over onderzoeksinstellingen die toponderzoek leveren, ook in de internationale context. Bij de evaluaties werd niet alleen naar het verleden gekeken maar werden ook specifieke aanbevelingen geformuleerd voor de toekomstige werking van de instellingen, die de basis vormen voor de nieuwe convenanten.
De evaluatie van Imec onderstreept nogmaals de sterke positie van imec op internationaal niveau en het strategisch belang voor Vlaanderen en Europa. Uit de evaluatie blijkt dat elke euro, geïnvesteerd door Vlaanderen, bijna 8 euro toegevoegde waarde creëert.
Voor VIB gaf het evaluatieteam een uitzonderlijk positief rapport over de prestaties. VIB staat ook sterk op het vlak van technologietransfer en ondernemerschap, wat de vele spin-offs en patenten bewijzen. BiGGAR Economics heeft bekendgemaakt dat de overheidsfinanciering van VIB Vlaanderen een spectaculair rendement oplevert, dat wordt geschat op 11 euro voor elke euro overheidsinbreng aan VIB.
Voor het VLIZ moeten de infrastructuren nog meer gevaloriseerd worden, de eigen onderzoeksagenda sterker gefocust worden en de samenwerkingen met andere partners nog versterkt worden.
Over het Orpheus Instituut was het eindoordeel superpositief.
In het evaluatierapport van de KMDA was de vaststelling dat er een sterkere band was tussen het wetenschappelijk onderzoek en de praktische toepassing van de onderzoeksresultaten in de dierenparken van de KMDA.
De ITG-evaluatie toonde aan dat het ITG een internationaal erkend topinstituut is. Voor elke euro die hierin via het convenant wordt geïnvesteerd, wordt 8 à 9 euro externe financiering gevonden.
We geven dus een budgettaire booster om ervoor te zorgen dat onze instellingen verder kunnen excelleren.
Stijn De Roo: “Uit het antwoord van de minister blijkt hoe divers wetenschappelijk onderzoek kan zijn.
Het is positief dat op die domeinen wordt ingezet met een heel specifieke focus op de drie economische innovatieassen digitale economie, duurzame economie en zorgeconomie. De bijhorende boosterinjectie en het hefboomeffect zullen ervoor zorgen dat er nog meer middelen naar die toponderzoeksinstellingen gaan en dat ze nog meer kennis kunnen opdoen, maar vooral ook dat ze hun internationale reputatie kunnen versterken. Het gaat over wereldleiders in hun domein.
Ze moeten daarnaast ook gestimuleerd worden om gebruik te maken van de Europees beschikbare middelen, zodat we met Vlaanderen in het ‘clubje van innovatieleiders’ blijven.”
Het volledige verslag van mijn vraag om uitleg kan je hier nalezen.
