Vlaams volksvertegenwoordiger Stijn De Roo (cd&v) vroeg aan minister-president Jan Jambon hoe hij het vertrouwen van de Vlaming in de digitale overheid opnieuw wil doen stijgen.
De Digimeter van imec peilt jaarlijks naar de digitale gewoontes van de Vlaming. Op 5 maart 2023 verscheen de meest recente versie. Daarin werden 2.835 Vlamingen van minstens 18 jaar bevraagd. De meter bevat opnieuw een luik over de digitale overheid en gaat dieper in op de opmars van artificiële intelligentie.
De zogenaamde dataparadox blijft bestaan: de helft van de Vlamingen vindt dat de overheid te veel over ons weet (45%, +4). Toch zien we een stijging in het aantal Vlamingen dat aangeeft dat ze vaak dezelfde gegevens meerdere keren moeten doorgeven aan de overheid (49%, +3). In 2020 lag dit cijfer nog maar op 26%.
In het lijstje van meest vertrouwde partners om de persoonlijke data aan toe te vertrouwen dalen zowel de ziekenhuizen (68%, -2) als de banken (60%, -5). Op de derde plaats staat de overheid, die het vertrouwen verder ziet dalen. Zowel de federale overheid (52%, -4), de Vlaamse overheid (51%, -5) als de lokale besturen (50%, -4) krijgen het vertrouwen van ongeveer de helft van de Vlamingen.
Voor slechts 19% (-2) is de overheid nu al transparant genoeg in wat ze met de persoonlijke gegevens doet.
De minister-president antwoordde:
“Er is een lichte daling in het vertrouwen merkbaar. Ik denk dat een deel van de verklaring gevonden kan worden in het feit dat de technologische revolutie natuurlijk razendsnel gaat, en dat dat ook debatten op gang brengt. Ik verwijs naar het debat over AI, waarbij er langs de ene kant natuurlijk over gigantische opportuniteiten wordt gesproken, maar ook over de bedreigingen die daarmee gepaard gaan, wat langs de andere kant ook in de media breed wordt uitgesmeerd.
We werden ook regelmatig geconfronteerd met cyberaanvallen, waardoor de stad Antwerpen gedurende een lange periode, wat informatica betreft, heeft platgelegen. We lezen berichten over datalekken. Dat zijn natuurlijk allemaal dingen die het vertrouwen niet doen toenemen.
Daarom blijven we ons als Vlaamse overheid inzetten om dat vertrouwen wel te krijgen. We hebben een aantal middelen. Mijn Burgerprofiel moet echt de voordeur worden waarmee de Vlaming zoveel mogelijk dienstverlening van de overheid kan krijgen: van de Vlaamse overheid en natuurlijk ook van de lokale overheden.
Daarover kan ik zeggen dat het gebruik van Mijn Burgerprofiel in 2023 weer is gestegen. We krijgen er steeds meer burgers van overtuigd dat ze op dat vlak gemakkelijker dat soort zaken met de overheid kunnen regelen: aanvragen, dossiers, attesten, meldingen. Burgers die gebruikmaken van Mijn Burgerprofiel zullen veel minder geconfronteerd worden met dezelfde gegevens die ze een paar keer moeten inleveren. Het is dus ook een continue beweging om zoveel mogelijk mensen naar Mijn Burgerprofiel te krijgen.
We hebben de voorbije jaren ook flink geïnvesteerd om de overheid weerbaar te maken, tegen cyberaanvallen bijvoorbeeld. Ik zal daar nooit triomfantelijk over doen, want vandaag zeg je dat we veilig zijn, en morgen komen er nieuwe systemen op de markt. Dat is dus een permanent gevecht. Dat gevecht zal ook nooit ten einde zijn, maar we investeren met Vlaanderen gigantisch veel om ons te wapenen tegen cyberaanvallen.
Dan hebt u verwezen naar Athumi, en het is denk ik ook belangrijk om dat te weten. Athumi is natuurlijk nog maar recent opgericht, recent van start gegaan. Ik had dus niet gedacht dat de Vlamingen over die dataparadox, waar u terecht naar verwees, al zouden zeggen dat ze merken dat Athumi er is, dat ze voelen dat dat anders is. Dat is nog in een te vroeg stadium.
We gaan die dataopslag loskoppelen van een onlinetoepassing, en burgers dus via de Solid-technologie (social linked data) controle geven over hun data. Er zijn al vier of vijf platformen actief op dat vlak, maar dat is zeker nog niet heel de overheidsdienstverlening. Ik denk dat we ook moeten zorgen dat de burger het vertrouwen bewaart in het toenemende gebruik van artificiële intelligentie. Daarvoor hebben we het AI Competence Center opgericht binnen de Vlaamse administratie.
Ten slotte wil ik nog aangeven dat iedereen die denkt dat die digitaal niet mee is, verschillende kanalen ter beschikking heeft: de 1700-infolijn, fysieke loketten enzovoort. Ik ben altijd de mening toegedaan dat, zolang mensen nog liever een fysiek loket hebben dan de digitale weg, fysieke loketten moeten blijven. We moeten zeker de digitale weg ingaan, maar we zijn een overheid. We moeten diensten verlenen aan iedereen, ook de mensen die de fysieke dienstverlening nog verkiezen. Die blijven dus.
Dan hebben we natuurlijk de digibanken en digipunten waar mensen ook terechtkunnen. Het is een hele reeks, maar het is waar: er is vaak negatieve berichtgeving rond AI, rond de cyberaanvallen. Negatieve berichtgeving heeft altijd een grotere invloed dan positieve berichtgeving op dat vlak.”
Stijn De Roo: “Als overheid moeten we een betrouwbare partner zijn, en moeten we het vertrouwen verder verhogen. De digitalisering van onze dienstverlening moet vooral gepaard gaan met het bieden van een fysiek alternatief voor hen die digitaal niet meekunnen. Daarop moeten we inzetten. Iedereen die niet digitaal vaardig is moet steeds op een fysieke dienstverlening kunnen rekenen.“
Het volledige verslag van de actuele vraag kan je hier lezen.