Recent onderzoek toont aan dat jongeren in de regio rond 3M Zwijndrecht hogere PFOS-waarden in hun bloed hebben. Om de gezondheid van alle Vlamingen te garanderen, moeten we verder aan de slag. Vlaams volksvertegenwoordiger Stijn De Roo riep minister Demir tijdens de plenaire vergadering van 26 april op om haar vele aankondigingen en beloftes om te zetten in daden.
De volledige tussenkomst van Stijn:
"De omgeving van Zwijndrecht is vervuild met PFOS en PFAS. Dat bleek al uit eerdere milieu- en bloedonderzoeken en werd opnieuw bevestigd door die humane biomonitoringstudie bij driehonderd jongeren.
In vergelijking met andere jongeren in Vlaanderen hebben de jongeren die wonen in die regio rond 3M vooral PFOS in hun bloed en hogere waarden van PFOS.
Er zijn duidelijke aanwijzingen voor een associatie tussen PFAS en het afweersysteem en een associatie tussen PFAS en de groei en puberteit. De jongeren hebben er dus alle belang bij om zo weinig mogelijk PFAS in hun lichaam te krijgen. Toch worden zij, en bij uitbreiding alle inwoners rond 3M, geconfronteerd met allerlei routes van blootstelling. Kijk naar de consumptie van eigen eieren, de consumptie van groenten uit de eigen tuin: die veroorzaken de grootste blootstellingen aan PFOS. Onder de huidige norm voor PFOS gaat een derde van de bemonsterde moestuinen zelfs in een overschrijding.
De no-regretmaatregelen zullen nog even van toepassing zijn in die regio, maar die leggen de verantwoordelijkheid volledig bij het individu zelf, bij de burger. Die mag geen grondwater meer gebruiken, die mag geen eieren meer eten, geen groenten uit de eigen tuin. Minister, als overheid moeten wij ervoor zorgen dat we het probleem aan de bron aanpakken. We moeten ervoor zorgen dat we PFOS en PFAS effectief mijden.
Minister Demir, vorig jaar hebt u beloofd om 150 miljoen euro van 3M in te zetten voor de sanering van de omgeving van Zwijndrecht en voor het afgraven van de tuinen van de omwonenden. Hoever staat u met het afgraven van de tuinen rondom Zwijndrecht?"
Het antwoord van minister Demir:
"Ik het volledig eens met wat collega Crevits heeft gezegd over de blootstelling en het aanpakken van de bron. Dat betekent dat we sinds de lente van 2021 maatregelen hebben genomen ten aanzien van de inwoners rond de 3M-fabriek: de no-regretmaatregelen, bestuurlijke maatregelen en ook veiligheidsmaatregelen. Er zijn ook bepaalde zaken afgesloten bij 3M waardoor ze ook niet meer konden produceren.
We hebben het over 3M, maar er zijn natuurlijk ook wel andere chemische bedrijven in en rond de Antwerpse haven. We hebben daar ook ingegrepen in de vergunningen, en we hebben de normen voor PFAS-uitstoters in het Antwerpse havengebied verstrengd tot 100 nanogram per liter. Het was ongezien dat dit is gebeurd, maar we hebben dat gedaan omdat je het probleem bij de bron moet aanpakken. We zien ook dat de concentraties perfluorbutaanzuur (PFBA) en perfluorbutaansulforzuur (PFBS) de laatste twee jaar gedaald zijn in de Schelde ter hoogte van de meetpunten. Dat zijn gewoon de feiten.
Onze normen zijn ook bijzonder streng, zeker als we kijken naar Nederland – we vergelijken ons daar toch graag mee. Daar lost de afvalverwerker ATM jaarlijks nog om en bij de twintig kilogram PFAS in de Westerschelde, en ook in Dordrecht loost Chermours op dit moment nog kilo’s PFAS per jaar. Maar ook in vergelijking met de andere gewesten treedt de Vlaamse Regering daadkrachtig op. Als we bijvoorbeeld kijken naar andere gewesten, dan zien we dat de lozingsnormen die wij voor Lantis hebben opgelegd richting Blokkersdijk voor verschillende soorten PFAS lager ligt dan wat gemeten wordt in het drinkwater in Wallonië. De lozingsnorm voor Lantis is dus veel strenger dan wat men aantreft in het drinkwater in Wallonië. Ik heb in Wallonië nog geen enkel gezondheidsonderzoek gezien.
Collega De Roo, wat het bodemsaneringsproject in de omgeving van 3M betreft, is er inderdaad een bodemsaneringsproject opgemaakt voor woon- en landbouwzones dicht bij de fabriek. Dat is intussen ook goedgekeurd door de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). Door de OVAM zijn daar wel aanvullingen op gevraagd, en 3M heeft dat ook gedaan. Dat betekent ook dat 3M van start kan gaan met de voorbereidingen van de effectieve sanering. De eerste bewonersvergadering is op 3 mei 2023. De bodemsanering zal dan ook formeel van start gaan. U weet dat er richting de Palingbeek al wordt gesaneerd. Het klopt dus niet dat er niks zou gebeuren. Een bodemsaneringsproject duurt normaal ook veel langer, maar dit was urgent.
Ik wil er ook op wijzen dat Vlaanderen helaas nog geen onafhankelijke staat is. We moeten dus via België gaan om ons punt rond de uitfasering van PFAS-stoffen te agenderen. Dat is ook gelukt op de Europese Raad Leefmilieu van 6 oktober 2021 en 24 oktober 2022. Vlaanderen heeft zich daar heel duidelijk over uitgesproken, want wij willen die uitfasering. We moeten dat natuurlijk in de Europese context zien. Het is een Europees probleem, want in het Scheldewater dat we via Frankrijk en Wallonië ontvangen, wordt al PFAS opgemeten nog voor het tot bij ons komt. Het PFAS-gehalte ligt daar al veel hoger dan de Europese milieukwaliteitsnorm. Een Europese aanpak is ook noodzakelijk, en wij zijn daar ook de drijvende kracht in binnen België.
U weet ook dat de Vlaamse Regering periodieke rapporten uitbrengt over de uitvoering van de PFAS-aanbevelingen van de onderzoekscommissie. We zijn daarmee aan de slag gegaan. Als ik mij niet vergis, zal er binnenkort weer een voortgangsrapport komen, en u zult zien dat 91 procent van de aanbevelingen van de onderzoekscommissie opgestart of uitgevoerd zijn. Dat is ook de weg die we bewandelen. Ik ben het er volledig mee eens dat we het aan de bron zullen moeten aanpakken. We doen wat we kunnen op het Vlaamse niveau, maar ook op Europees niveau spelen we zeker onze rol."
De repliek van Stijn:
"De berichtgeving over de studie in de media roept heel wat vragen op. In eerste instantie bij de jongeren die hebben deelgenomen aan de studie, in tweede instantie bij hun ouders en familie die zich zorgen maken en die zich afvragen wat de gevolgen zijn, maar natuurlijk ook bij andere inwoners van Vlaanderen die in de buurt wonen van locaties waar vroeger PFAS werden gebruikt of werden geproduceerd. Ook bij lokale besturen zijn er heel wat vragen.
Er zijn 826 dossiers aangemeld bij de OVAM. Ik heb daarover een paar maanden geleden een schriftelijke vraag gesteld en daaruit blijkt dat zij verder werken aan een tempo van veertig of vijftig dossiers per maand, maar dat zij wel nog een enorme opdracht hebben van een screening voor vierduizend risicolocaties in Vlaanderen. Ook lokale besturen maken zich dus zorgen en kunnen geen antwoord geven op de vragen waar burgers mee zitten.
Minister, zult u samen met de lokale besturen die communicatie opnemen richting de Vlaming?"
Het antwoord minister Crevits:
"Wij hebben twee preventiewerkers gesubsidieerd bij de betrokken Logo’s (loco-regionaal gezondheidsoverleg en -organisatie) net om die brugfunctie in de zone van 5 kilometer te versterken en dus ook in gesprek te gaan, onder andere met de jongeren, opdat ze hun gegevens zouden delen en zich zouden laten opvolgen. Ik besef immers dat een brief in de bus niet noodzakelijk de meest ideale weg is om de medewerking te verkrijgen. Anderzijds is de brief noodzakelijk om de deur open te krijgen om gegevens te delen. Wij kunnen niet zomaar iedereen naar de jongeren thuis sturen om te vragen of ze dat al weten. We moeten dat ook formeel laten weten. We volgen dat echter goed op. Die subsidie garandeert trouwens een inzet van onze preventiewerkers gedurende de komende tien jaar. Dat is dus iets wat we al hebben beslist en vastgelegd."
Slotrepliek van Stijn:
"Collega’s, het is ondertussen meer dan een jaar geleden dat we hier in dit parlement over de resultaten en de aanbevelingen van de onderzoekscommissie hebben gestemd. Minister, u hebt, naar aanleiding van het eindrapport, heel wat zaken aangekondigd. U hebt gezegd dat we heel hard gingen wegen op het Europees beleid. U hebt gezegd dat de tuinen in Zwijndrecht afgegraven zouden worden. U hebt gezegd dat de vervuiler ging opdraaien voor alle schade.
Wel, minister, in het belang van de jongeren van Zwijndrecht, in het belang van hun gezondheid, maar eigenlijk in het belang van de gezondheid van iedereen, moet er hard verder gewerkt worden. Ik reken erop, minister, dat u uw beloftes ook omzet in daden."
Domein De Ghellinck, ook bekend als het 'Bommenbos' maakt deel uit van het Parkbos in Zwijnaarde. Het domein is echter nog niet toegankelijk voor het publiek. Uit een vraag van Vlaams volksvertegenwoordiger Stijn De Roo (cd&v) blijkt nu dat het bodemonderzoek dat moet uitwijzen welke saneringen nodig zijn, vertraging opliep. Het natte weer gooide roet in het eten.
Uit het jaarverslag 2024 van de Politiezone Gent, besproken tijdens de themacommissie Jaarverslag Politie van 20 maart 2025, blijkt dat het aantal meldingen van verschillende vormen van overlast – zoals zwerfvuil, nachtlawaai, wildplassen en graffiti – over het algemeen gedaald is. Een uitzondering daarop is het fenomeen van sluikstorten.
Het handhaven van plaatselijk verkeer is een hele uitdaging, die veel tijd en capaciteit vraagt van de politie. ANPR-camera's kunnen daarbij een oplossing bieden: wie op een korte tijdspanne langs twee camera's rijdt, krijgt een boete. Dat is niet zo voor wie uit het gebied met plaatselijk verkeer vertrekt of ergens stopt.